The Thing with Feathers
Drama
98 minuten
Schrijver
Dylan Southern
Regisseur
Dylan Southern
Cast
Benedict Cumberbatch als Vader
David Thewlis als Kraai (stem)
Sam Spruell als Paul
Vinette Robinson als Amanda
Leo Bill als Dr. Bowden
Garry Cooper als Keith
Er bestaan allerlei discussies over boekverfilmingen, waaronder klachten dat commentaar op het bronmateriaal geen plaats heeft in een filmrecensie. Los van de anti-intellectuele tendensen in veel van deze discussies, verschilt de film van het boek en moet zij op haar eigen merites worden beoordeeld. Veranderingen aan het oorspronkelijke verhaal zullen puristen woedend maken, maar “getrouwe” adaptaties kunnen zo “respectvol” zijn dat ze dood op het scherm vallen. Wanneer het echter gaat om het bekritiseren van een boekverfilming, is één ding vrij duidelijk na jarenlange ervaring: wanneer de film niet werkt, ligt het probleem vaak in de keuzes die zijn gemaakt bij het adapteren van het bronmateriaal.
Hier komt “The Thing with Feathers”, de nieuwe film gebaseerd op Max Porters veelgeprezen debuutroman Grief is the Thing with Feathers uit 2015. Geregisseerd door Dylan Southern, met Benedict Cumberbatch als een weduwnaar die verdrinkt in verdriet terwijl hij probeert twee jonge zoons alleen op te voeden, terwijl een gigantische kraai het gezin stalkt. Het boek is een ontregelende evocatie van rouw. De kraai dringt het huis binnen, hangt rond met de jongens en fluistert provocerende dingen tegen de vader. Is de kraai er om het gezin te genezen? Vader, zoons en kraai delen de vertelling. Porter zei in een interview: “De ervaring van de jongens in de roman is gebaseerd op het overlijden van mijn vader toen ik zes was.” (De titel van het boek is ontleend aan Emily Dickinsons beroemde gedicht ‘Hope is the thing with feathers’.)
In 2019 werd het boek bewerkt tot een toneelstuk, geregisseerd en aangepast door Enda Walsh, met Cillian Murphy in de premièreproductie in Londen. Walsh is een begaafde adaptator, zoals blijkt uit zijn scenario’s voor zowel “Small Things Like These” als “Die My Love”. Southern gebruikte Walsh’ bewerking niet voor de film. Hij bewerkte het boek zelf, maakte een paar belangrijke veranderingen en koos ervoor de materie te benaderen door een horror-genre lens. Southern hanteert de genre-tropeeën op een stilistisch overdreven manier — jump scares en al — wat het delicate en poëtische narratief verzwakt.
Cumberbatch en de twee kinderen die de zoons spelen, de broers Richard en Henry Boxall, geven authentieke en ontroerende vertolkingen. Vader is een graphic novelist (hoewel hij die term niet prettig vindt), en zijn nieuwe manuscript moet binnenkort worden ingeleverd. Het is echter moeilijk om zich op creatief werk te concentreren wanneer een gigantische kraai dreigend boven je schouder hangt en sissende opmerkingen maakt (de kraai wordt ingesproken door David Thewlis). Vader valt uiteen en wordt steeds kraai-achtiger. De kinderen proberen de catastrofe die hun overgebleven ouder treft te vermijden.
Cinematograaf Ben Fordesman gebruikt pikzwarte schaduwen die zo donker zijn dat ze leegtes op het scherm worden. Wanneer de mens-grote kraai verschijnt, is het moeilijk te zien waar de schaduw eindigt en de kraai begint. (Fordesman filmde de uitstekende “Saint Maud”, evenals “Love Lies Bleeding” en “Anemone” van dit jaar.)
De kraai (ontworpen door Nicola Hicks) heeft een lange gebogen nek en een bijna komische silhouet. Zijn klauwen steken uit als spikes, wat doet denken aan de Babadook, een wellicht bewuste maar ongelukkige vergelijking. De twee films hebben veel gemeen, maar “The Babadook” slaagt waar “The Thing with Feathers” dat niet doet. “The Babadook” was een angstaanjagende film in zijn oppervlak, maar tegelijkertijd een briljante metafoor voor leven met mentale ziekte. Waarom de Babadook bij het huis verscheen en waarom hij niet weggaat, vergroot het symbolische gewicht van de film. In “The Thing with Feathers” is het onduidelijk waarom een kraai het gezin achtervolgt. Waarom geen kat/hond/eland? Waarom specifiek een kraai? Het boek van de vader gaat niet over kraaien. De kraai is dan willekeurig.
Hier moet ik het bronmateriaal bespreken. Het “waarom” van de kraai wordt niet alleen uitgelegd in Porters boek, maar vormt het hele organiserende principe. In het boek is de vader geen graphic novelist, maar een wetenschapper die werkt aan een boek over Ted Hughes’ dichtbundel Crow: From the Life and Songs of the Crow uit 1970. Zelfs als je de betekenis van deze bundel niet kent (en die was enorm belangrijk), maakt Porter’s boek je nieuwsgierig. In 1962 gingen Ted Hughes en zijn vrouw, de Amerikaanse dichteres Sylvia Plath, uit elkaar (hij verliet haar voor een andere vrouw, dichteres Assia Wevill). Plath pleegde het jaar daarop zelfmoord (de twee kinderen die zij en Hughes samen hadden lagen boven te slapen). De gedichten in Crow werden allemaal geschreven in het midden van de jaren zestig, een periode van rouw en vernieuwing voor Hughes. (Gruwelijk genoeg pleegde Wevill in 1969 zelfmoord op dezelfde wijze als Plath, en doodde haar dochter die zij met Hughes had.) Het jaar daarop bracht Hughes Crow uit.
Dit is essentiële context voor een film over een man met twee kinderen die rouwen om hun overleden moeder, toch? Een enorme kraai besluipt dan een man die al zijn tijd doorbrengt met het lezen van Hughes’ kraaigedichten. Het weglaten van deze verbinding vernietigt niet alleen de structuur van het verhaal maar ook zijn diepere betekenis. Zonder dat is de kraai een willekeurige eigenaardigheid die door het huis waggelt, vagerlijk lijkend op de Babadook. Het veranderen van de vader in een graphic novelist was wellicht een manier om visuele interesse toe te voegen. Het is ongetwijfeld uitdagend om een academisch wetenschapper interessant te maken voor een publiek (hoewel Cillian Murphy erin slaagde in de toneelproductie).
In het boek legt de kraai zichzelf uit (en citeert Ted Hughes, zijn schepper, daarbij):
“Ik was vriend, excuus, deus ex machina, grap, symptoom, verzinsel, spook, kruk, speelgoed, fantoom, gag, analist en babysitter. Ik was, uiteindelijk, ‘de centrale vogel … aan elk uiterste’.”
Het verwijderen van de Ted Hughes-connectie van “de centrale vogel” snijdt de levensbron van zijn oorsprong af.
